Les nombres complexes (racines carrées et racines nièmes)

Calculer les expressions de la forme cos(nθ) {\mathrm{cos} \left(n\theta \right)\ } et de sin(nθ) {\mathrm{sin} \left(n\theta \right)\ } en fonction des puissances de cos(θ) {\mathrm{cos} \left(\theta \right)\ } ou de sin(nθ) {\mathrm{sin} \left(n\theta \right)\ } - Exercice 3

10 min
20
Question 1

Exprimer cos(5x)\cos\left(5x\right) en fonction de cos(x)\cos\left(x\right) et de sin(x)\sin\left(x\right) .

Correction
Pour tout réel xx, on a : e5ix=cos(5x)+isin(5x)e^{5ix}=\cos\left(5x\right)+i\sin\left(5x\right)
    La formule de Moivre\red{\text{La formule de Moivre}}
  • Pour tout xR{\color{blue}{x}}\in \mathbb{R} et pour tout entier naturel n{\color{red}{n}}, on a : cos(nx) +isin(nx) =einx=(cos(x) +isin(x) )n{\mathrm{cos} \left({\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left({\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}\right)\ }=e^{i{\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}}={\left({\mathrm{cos} \left({\color{blue}{x}}\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left({\color{blue}{x}}\right)\ }\right)}^{\color{red}{n}}
  • Il en résulte donc que :
    e5ix=(cos(x) +isin(x) )5e^{5ix}={\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5
    Ainsi :
    cos(5x)=Re(e5ix)\cos\left(5x\right)=\text{Re}\left(e^{5ix}\right)
    Nous allons commencer par développer (cos(x) +isin(x) )5{\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5 .
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)+5icos4sin(x)+10cos3(x)(isin(x))2+10cos2(x)(isin(x))3+5cos(x)(isin(x))4+(isin(x))5{\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)+5i{\cos}^4\sin\left(x\right)+10{\cos}^3\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^2+10{\cos}^2\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^3+5\cos\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^4+{\left(i\sin\left(x\right)\right)}^5
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)+5icos4(x)sin(x)10cos3(x)sin2(x)10icos2(x)sin3(x)+5cos(x)sin4(x)+isin5(x){\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)+5i{\cos}^4\left(x\right)\sin\left(x\right)-10{\cos}^3\left(x\right){\sin}^2\left(x\right)-10i{\cos}^2\left(x\right){\sin}^3\left(x\right)+5\cos\left(x\right){\sin}^4\left(x\right)+i{\sin}^5\left(x\right)
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)10cos3(x)sin2(x)+5cos(x)sin4(x)+i(5cos4(x)sin(x)10cos2(x)sin3(x)+sin5(x)){\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)-10{\cos}^3\left(x\right){\sin}^2\left(x\right)+5\cos\left(x\right){\sin}^4\left(x\right)+i\left(5{\cos}^4\left(x\right)\sin\left(x\right)-10{\cos}^2\left(x\right){\sin}^3\left(x\right)+{\sin}^5\left(x\right)\right)
    Comme : cos(5x)=Re(e5ix)\cos\left(5x\right)=\text{Re}\left(e^{5ix}\right)
    Finalement :
    cos(5x)=cos5(x)10cos3(x)sin2(x)+5cos(x)sin4(x)\cos\left(5x\right)={\cos}^5\left(x\right)-10{\cos}^3\left(x\right){\sin}^2\left(x\right)+5\cos\left(x\right){\sin}^4\left(x\right)

    Question 2

    Exprimer sin(5x)\sin\left(5x\right) en fonction de cos(x)\cos\left(x\right) et de sin(x)\sin\left(x\right) .

    Correction
    Pour tout réel xx, on a : e5ix=cos(5x)+isin(5x)e^{5ix}=\cos\left(5x\right)+i\sin\left(5x\right)
      La formule de Moivre\red{\text{La formule de Moivre}}
  • Pour tout xR{\color{blue}{x}}\in \mathbb{R} et pour tout entier naturel n{\color{red}{n}}, on a : cos(nx) +isin(nx) =einx=(cos(x) +isin(x) )n{\mathrm{cos} \left({\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left({\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}\right)\ }=e^{i{\color{red}{n}}{\color{blue}{x}}}={\left({\mathrm{cos} \left({\color{blue}{x}}\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left({\color{blue}{x}}\right)\ }\right)}^{\color{red}{n}}
  • Il en résulte donc que :
    e5ix=(cos(x) +isin(x) )5e^{5ix}={\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5
    Ainsi :
    sin(5x)=Im(e5ix)\sin\left(5x\right)=\text{Im}\left(e^{5ix}\right)
    Nous allons commencer par développer (cos(x) +isin(x) )5{\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5 .
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)+5icos4sin(x)+10cos3(x)(isin(x))2+10cos2(x)(isin(x))3+5cos(x)(isin(x))4+(isin(x))5{\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)+5i{\cos}^4\sin\left(x\right)+10{\cos}^3\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^2+10{\cos}^2\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^3+5\cos\left(x\right){\left(i\sin\left(x\right)\right)}^4+{\left(i\sin\left(x\right)\right)}^5
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)+5icos4(x)sin(x)10cos3(x)sin2(x)10icos2(x)sin3(x)+5cos(x)sin4(x)+isin5(x){\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)+5i{\cos}^4\left(x\right)\sin\left(x\right)-10{\cos}^3\left(x\right){\sin}^2\left(x\right)-10i{\cos}^2\left(x\right){\sin}^3\left(x\right)+5\cos\left(x\right){\sin}^4\left(x\right)+i{\sin}^5\left(x\right)
    (cos(x) +isin(x) )5=cos5(x)10cos3(x)sin2(x)+5cos(x)sin4(x)+i(5cos4(x)sin(x)10cos2(x)sin3(x)+sin5(x)){\left({\mathrm{cos} \left(x\right)\ }+i{\mathrm{sin} \left(x\right)\ }\right)}^5={\cos}^5\left(x\right)-10{\cos}^3\left(x\right){\sin}^2\left(x\right)+5\cos\left(x\right){\sin}^4\left(x\right)+i\left(5{\cos}^4\left(x\right)\sin\left(x\right)-10{\cos}^2\left(x\right){\sin}^3\left(x\right)+{\sin}^5\left(x\right)\right)
    Comme : sin(5x)=Im(e5ix)\sin\left(5x\right)=\text{Im}\left(e^{5ix}\right)
    Finalement :
    sin(5x)=5cos4(x)sin(x)10cos2(x)sin3(x)+sin5(x)\sin\left(5x\right)=5{\cos}^4\left(x\right)\sin\left(x\right)-10{\cos}^2\left(x\right){\sin}^3\left(x\right)+{\sin}^5\left(x\right)