Nouveau

🔥 Découvre nos fiches d'exercices gratuites avec corrections en vidéo !Accéder aux fiches  

Tchat avec un prof

🤔 Bloqué sur un exercice ou une notion de cours ? Échange avec un prof sur le tchat !Découvrir  

Exercice 1 - Exercice 1

55 min
70
Voici quelques exemples simples pour débuter son apprentissage.
Question 1

Soit aa un nombre réel.
Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 1+taetdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} t^a e^{-t} \, dt}.

Correction
Commençons par remarquer que et=e(t2+t2)=et2t2=et2×et2e^{-t} = e^{-\left( \frac{t}{2} + \frac{t}{2} \right)} = e^{-\frac{t}{2} - \frac{t}{2} } = e^{-\frac{t}{2}} \times e^{-\frac{t}{2}}. Donc, on a :
1+taetdt=1+taet2×et2dt\int_1^{+\infty} t^a e^{-t} \, dt = \int_1^{+\infty} t^a e^{-\frac{t}{2}} \times e^{-\frac{t}{2}} \, dt
De plus, par croissances comparées, on sait que :
limt+taet2=0+\lim_{t \longrightarrow + \infty} t^a e^{-\frac{t}{2}} = 0^+
Ceci nous assure de l'existence d'un certain nombre réel TT tel que :
TR+,t>T,taet2<1\exist T \in \mathbb{R}^+, \,\, \forall t > T, \,\, t^a e^{-\frac{t}{2}} < 1
Ainsi, on en déduit immédiatement que :
TR+,t>T,taet2×et2<1×et2\exist T \in \mathbb{R}^+, \,\, \forall t > T, \,\, t^a e^{-\frac{t}{2}} \times e^{-\frac{t}{2}} < 1 \times e^{-\frac{t}{2}}
Soit :
TR+,t>T,taet<et2\exist T \in \mathbb{R}^+, \,\, \forall t > T, \,\, t^a e^{-t} < e^{-\frac{t}{2}}
Or, l'intégrale 1+et2dt\displaystyle{\int_1^{+\infty}} e^{-\frac{t}{2}} \, dt est convergente d'après le cours. Néanmoins, on a :
1xet2dt=[112et2]1x=[2et2]1x=[2et2]x1=2[et2]x1=2(e12ex2)\int_1^{x} e^{-\frac{t}{2}} \, dt = \left[ \dfrac{1}{-\dfrac{1}{2}} e^{-\frac{t}{2}} \right]_1^{x} = \left[ -2 e^{-\frac{t}{2}} \right]_1^{x} = \left[ 2 e^{-\frac{t}{2}} \right]_x^{1} = 2\left[ e^{-\frac{t}{2}} \right]_x^{1} = 2\left( e^{-\frac{1}{2}} - e^{-\frac{x}{2}} \right)
Donc :
limx+(2(e12ex2))=2e12\lim_{x \longrightarrow + \infty} \left( 2\left( e^{-\frac{1}{2}} - e^{-\frac{x}{2}} \right)\right) = 2 e^{-\frac{1}{2}}
Et ceci implique que l'intégrale 1+et2dt\displaystyle{\int_1^{+\infty}} e^{-\frac{t}{2}} \, dt est bien de nature convergente.
D'après le théorème de comparaison, on en déduit immédiatement que l'intégrale 1+taetdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} t^a e^{-t} \, dt} est également de nature convergente.

Question 2

Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 1+t5+2t+πt3+3t+π7etdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{t^5 + 2t + \pi}{t^3 + \sqrt{3}t + \pi\sqrt{7}} \, e^{-t} \, dt}.

Correction
On sait que :
t5+2t+πt3+3t+π7+t5t3+t2\dfrac{t^5 + 2t + \pi}{t^3 + \sqrt{3}t + \pi\sqrt{7}} \underset{+\infty}{\sim} \dfrac{t^5}{t^3 } \underset{+\infty}{\sim} t^2
De fait :
t5+2t+πt3+3t+π7et+t2et\dfrac{t^5 + 2t + \pi}{t^3 + \sqrt{3}t + \pi\sqrt{7}} \, e^{-t} \underset{+\infty}{\sim} t^2 \, e^{-t}
Or, on vient de montrer à la question précédente que l'intégrale 1+taetdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} t^a e^{-t} \, dt} est également de nature convergente. En posant a=2a=2, on peut donc affirmer que l'intégrale 1+t2etdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} t^2 e^{-t} \, dt} est de nature convergente.
Comme on sait que les deux intégrales 1+t2etdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} t^2 e^{-t} \, dt} et 1+t5+2t+πt3+3t+π7etdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{t^5 + 2t + \pi}{t^3 + \sqrt{3}t + \pi\sqrt{7}} \, e^{-t} \, dt} sont de même nature, cela implique que l'intégrale 1+t5+2t+πt3+3t+π7etdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{t^5 + 2t + \pi}{t^3 + \sqrt{3}t + \pi\sqrt{7}} \, e^{-t} \, dt} est bien convergente.
Question 3

Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 0+21+t2dt\displaystyle{\int_0^{+\infty} \dfrac{2}{1+t^2} \, dt}.

Correction
Soit bb un réel strictement plus grand que 00.
On a l'intégrale suivante :
0b21+t2dt=20b11+t2dt=2[arctan(t)]0b=2(arctan(b)arctan(0))=2(arctan(b)0)=2arctan(b)\int_0^{b} \dfrac{2}{1+t^2} \, dt = 2 \int_0^{b} \dfrac{1}{1+t^2} \, dt = 2 \left[ \arctan(t) \right]_0^{b} = 2 \left( \arctan(b) - \arctan(0) \right) = 2 \left( \arctan(b) - 0 \right) = 2 \arctan(b)
Mais, on sait que :
limb+arctan(b)=π2\lim_{b \longrightarrow + \infty} \arctan(b) = \dfrac{\pi}{2}
Donc :
limb+2arctan(b)=2×π2=π\lim_{b \longrightarrow + \infty} 2\arctan(b) = 2\times\dfrac{\pi}{2} = \pi
De plus, on a :
0+21+t2dt=limb+0b21+t2dt\displaystyle{\int_0^{+\infty} \dfrac{2}{1+t^2} \, dt} = \lim_{b \longrightarrow + \infty} \displaystyle{\int_0^{b} \dfrac{2}{1+t^2} \, dt}
Finalement, on peut donc écrire que :
0+21+t2dt=π\displaystyle{\int_0^{+\infty} \dfrac{2}{1+t^2} \, dt} = \pi
Ce qui nous permet d'affirmer que l'intégrale étudiée converge bien.
Question 4

Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 1+π1+tdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\pi}{1+t} \, dt}.

Correction
On a :
1+π1+tdt=π1+11+tdt=π1+(1+t)1+tdt=limb+(π1b(1+t)1+tdt)=πlimb+(1b(1+t)1+tdt)\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\pi}{1+t} \, dt} = \pi \int_1^{+\infty} \dfrac{1}{1+t} \, dt = \pi \int_1^{+\infty} \dfrac{(1+t)'}{1+t} \, dt = \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \pi \int_1^{b} \dfrac{(1+t)'}{1+t} \, dt \right) = \pi \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \int_1^{b} \dfrac{(1+t)'}{1+t} \, dt \right)
Ainsi :
1+π1+tdt=πlimb+([ln(1+t)]1b)=πlimb+(ln(1+b)ln(1+1))=πlimb+(ln(1+b)ln(2))\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\pi}{1+t} \, dt} = \pi \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \left[ \ln(1+t) \right]_1^{b} \right) = \pi \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \ln(1+b) - \ln(1+1) \right) =\pi \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \ln(1+b) - \ln(2) \right)
Donc :
1+π1+tdt=πlimb+(ln(1+b2))=limb+(πln(1+b2))=limb+ln((1+b2)π)\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\pi}{1+t} \, dt} = \pi \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \ln\left( \dfrac{1+b}{2} \right) \right) = \lim_{b \longrightarrow + \infty} \left( \pi \ln\left( \dfrac{1+b}{2} \right) \right) = \lim_{b \longrightarrow + \infty} \ln\left( \left(\dfrac{1+b}{2} \right)^\pi \right)
Or cette limite s'identifie à ++\infty, donc il est possible d'afformer que l'intégrale 1+π1+tdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\pi}{1+t} \, dt} diverge.
Question 5

Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 01ln(t)dt\displaystyle{\int_0^1 \ln(t) \, dt}.

Correction
On a :
limt0+ln(t)=\lim_{t \longrightarrow 0^+} \ln(t) = - \infty
Ainsi :
01ln(t)dt=limx0x1(1×ln(t))dt\int_0^1 \ln(t) \, dt = \lim_{x \longrightarrow 0} \int_x^1 \left( 1 \times \ln(t) \right) \, dt
Par une intégration par parties, on obtient :
x1(1×ln(t))dt=[tln(t)]x1x1(t×1t)dt=[tln(t)]x1x11dt=[tln(t)]x1[t]x1=[tln(t)t]x1\int_x^1 \left( 1 \times \ln(t) \right) \, dt = \left[ t \ln(t) \right]_x^1 - \int_x^1 \left( t \times \dfrac{1}{t} \right) \, dt = \left[ t \ln(t) \right]_x^1 - \int_x^1 1 \, dt = \left[ t \ln(t) \right]_x^1 - \left[ t \right]_x^1 = \left[ t \ln(t) - t \right]_x^1
Soit :
x1ln(t)dt=1ln(1)1xln(x)+x=xxln(x)1\int_x^1 \ln(t) \, dt = 1 \ln(1) - 1 - x \ln(x) + x = x - x \ln(x) -1
Donc :
limx0x1ln(t)dt=limx0(xxln(x)1)=limx0(x)limx0(xln(x))limx01=001=1\lim_{x \longrightarrow 0} \int_x^1 \ln(t) \, dt = \lim_{x \longrightarrow 0} \left( x - x \ln(x) -1 \right) = \lim_{x \longrightarrow 0} \left( x \right) - \lim_{x \longrightarrow 0} \left( x \ln(x) \right) - \lim_{x \longrightarrow 0} 1 = 0 - 0 - 1 = -1
On obtient alors :
01ln(t)dt=1\int_0^1 \ln(t) \, dt = - 1
En conclusion, l'intégrale 01ln(t)dt\displaystyle{\int_0^1 \ln(t) \, dt} converge.
Question 6

Etudier l'éventuelle convergence de l'intégrale 011tdt\displaystyle{\int_0^1 \dfrac{1}{t} \, dt}.

Correction
On a :
limt0+1t=+\lim_{t \longrightarrow 0^+} \dfrac{1}{t} = + \infty
Ainsi :
011tdt=limx0x11tdt=limx0([ln(t)]x1)=limx0(ln(1)ln(x))=limx0(0ln(x))=limx0ln(x)=()\int_0^1 \dfrac{1}{t} \, dt = \lim_{x \longrightarrow 0} \int_x^1 \dfrac{1}{t} \, dt = \lim_{x \longrightarrow 0} \left( \left[ \ln(t) \right]_x^1 \right) = \lim_{x \longrightarrow 0} \left( \ln(1) - \ln(x) \right) = \lim_{x \longrightarrow 0} \left( 0 - \ln(x) \right) = - \lim_{x \longrightarrow 0} \ln(x) = - (- \infty)
Donc :
011tdt=limx0x11tdt=+\int_0^1 \dfrac{1}{t} \, dt = \lim_{x \longrightarrow 0} \int_x^1 \dfrac{1}{t} \, dt = +\infty
En conclusion, l'intégrale 011tdt\displaystyle{\int_0^1 \dfrac{1}{t} \, dt} diverge.
Question 7

Etudier l'éventuelle convergence, et la semi-convergence, de l'intégrale 1+sin(t)tdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt}.

Correction
On a :
1+sin(t)tdt=limx+1xsin(t)tdt\int_1^{+\infty} \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt = \lim_{x \longrightarrow + \infty} \int_1^x \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt
Avec :
1xsin(t)tdt=1x(1t×sin(t))dt\int_1^x \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt = \int_1^x \left( \dfrac{1}{t} \times \sin(t) \right) \, dt
Par une intégration par parties, on a :
1xsin(t)tdt=[cos(t)t]1x1x((1t2)×(cos(t)))dt\int_1^x \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt = \left[ -\dfrac{\cos(t)}{t} \right]_1^x - \int_1^x \left( \left( -\dfrac{1}{t^2} \right) \times \left( -\cos(t) \right) \right) \, dt
Soit :
1xsin(t)tdt=[cos(t)t]x11xcos(t)t2dt=cos(1)1cos(x)x1xcos(t)t2dt\int_1^x \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt = \left[ \dfrac{\cos(t)}{t} \right]_x^1 - \int_1^x \dfrac{\cos(t)}{t^2} \, dt = \dfrac{\cos(1)}{1} - \dfrac{\cos(x)}{x} - \int_1^x \dfrac{\cos(t)}{t^2} \, dt
Soit encore :
1xsin(t)tdt=cos(1)cos(x)x1xcos(t)t2dt\int_1^x \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt = \cos(1) - \dfrac{\cos(x)}{x} - \int_1^x \dfrac{\cos(t)}{t^2} \, dt
Or, on sait que :
xR,1cos(x)1\forall x \in \mathbb{R}, \,\,\, -1 \leqslant \cos(x) \leqslant 1
Donc :
xR,1xcos(x)x1x\forall x \in \mathbb{R}^\star, \,\,\, -\dfrac{1}{x} \leqslant \dfrac{\cos(x)}{x} \leqslant \dfrac{1}{x}
Or, on a :
limx+(1x)=limx+(1x)=0\lim_{x \longrightarrow +\infty} \left( -\dfrac{1}{x} \right) = \lim_{x \longrightarrow +\infty} \left( \dfrac{1}{x} \right) = 0
Ainsi, selon le théorème de l'encadrement, on, a :
limx+cos(x)x=0\lim_{x \longrightarrow +\infty} \dfrac{\cos(x)}{x} = 0
De fait :
limx+(cos(1)cos(x)x)=cos(1)\lim_{x \longrightarrow +\infty} \left( \cos(1) - \dfrac{\cos(x)}{x} \right) = \cos(1)
De plus, on peut écrire que :
tR,1cos(t)1\forall t \in \mathbb{R}, \,\,\, -1 \leqslant \cos(t) \leqslant 1
Donc :
tR,1t2cos(t)t21t2\forall t \in \mathbb{R}^\star, \,\,\, -\dfrac{1}{t^2} \leqslant \dfrac{\cos(t)}{t^2} \leqslant \dfrac{1}{t^2}
Or l'intégrale 1+1t2dt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{1}{t^2} \, dt} est de type Riemann convergente. Il s'ensuit, par le théorème de comparaison, que l'intégrale 1+cos(t)t2dt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\cos(t)}{t^2} \, dt} est elle même convergente.
Ceci nous permet donc d'affirmer que l'intégrale 1+sin(t)tdt\displaystyle{\int_1^{+\infty} \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt} est elle même de nature convergente.
Analysons maintenant l'absolue convergence.
On a :
tR,0sin(t)1\forall t \in \mathbb{R}, \,\,\, 0 \leqslant |\sin(t)| \leqslant 1
Ainsi :
tR,0sin(t)2sin(t)\forall t \in \mathbb{R}, \,\,\, 0 \leqslant |\sin(t)|^2 \leqslant |\sin(t)|
Ou de manière identique :
tR,0sin2(t)sin(t)\forall t \in \mathbb{R}, \,\,\, 0 \leqslant \sin^2(t) \leqslant |\sin(t)|
On a alors :
tR+,0sin2(t)tsin(t)t\forall t \in \mathbb{R}^{+\star}, \,\,\, 0 \leqslant \dfrac{\sin^2(t)}{t} \leqslant \dfrac{|\sin(t)|}{t}
Qui peut également être écrit comme :
tR+,01cos(2t)2tsin(t)t\forall t \in \mathbb{R}^{+\star}, \,\,\, 0 \leqslant \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \leqslant \dfrac{|\sin(t)|}{t}
Et comme R+ \in \mathbb{R}^{+\star} on a de fait :
tR+,01cos(2t)2tsin(t)t\forall t \in \mathbb{R}^{+\star}, \,\,\, 0 \leqslant \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \leqslant \left\vert \dfrac{\sin(t)}{t} \right\vert
Soit x>1x >1. On a alors :
1x1cos(2t)2tdt=1x12tdt1xcos(2t)2tdt=121x1tdt121xcos(2t)tdt\int_1^{x} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt = \int_1^{x} \dfrac{1}{2t} \, dt - \int_1^{x} \dfrac{\cos(2t)}{2t} \, dt = \dfrac{1}{2}\int_1^{x} \dfrac{1}{t} \, dt - \dfrac{1}{2}\int_1^{x} \dfrac{\cos(2t)}{t} \, dt
Par une intégration directe et une intégration par parties, on obtient (avec ln(1)=0\ln(1) = 0) :
1x1cos(2t)2tdt=12[ln(t)]1x121xcos(2t)tdt=12ln(x)121x1tcos(2t)dt\int_1^{x} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt = \dfrac{1}{2}\left[ \ln(t) \right]_1^{x} - \dfrac{1}{2}\int_1^{x} \dfrac{\cos(2t)}{t} \, dt = \dfrac{1}{2} \ln(x) - \dfrac{1}{2}\int_1^{x} \dfrac{1}{t} \cos(2t) \, dt
Soit :
1x1cos(2t)2tdt=12ln(x)12([1t12sin(2t)]1x1x(1t2)(12sin(2t))dt)\int_1^{x} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt = \dfrac{1}{2} \ln(x) - \dfrac{1}{2} \left( \left[ \dfrac{1}{t} \dfrac{1}{2}\sin(2t) \right]_1^{x} - \int_1^{x} \left( -\dfrac{1}{t^2} \right) \left( \dfrac{1}{2}\sin(2t) \right) \, dt \right)
Ce qui nous donne :
1x1cos(2t)2tdt=12ln(x)12(sin(2x)2xsin(2)2+121xsin(2t)t2dt)\int_1^{x} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt = \dfrac{1}{2} \ln(x) - \dfrac{1}{2} \left( \dfrac{\sin(2x)}{2x} - \dfrac{\sin(2)}{2} + \dfrac{1}{2} \int_1^{x} \dfrac{\sin(2t)}{t^2} \, dt \right)
On a donc :
1x1cos(2t)2tdt=12ln(x)+sin(2x)4x+sin(2)4141xsin(2t)t2dt\int_1^{x} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt = \dfrac{1}{2} \ln(x) + \dfrac{\sin(2x)}{4x} + \dfrac{\sin(2)}{4} - \dfrac{1}{4} \int_1^{x} \dfrac{\sin(2t)}{t^2} \, dt
Or, on a :
limx+12ln(x)=12limx+ln(x)=+\lim_{x \longrightarrow + \infty} \dfrac{1}{2} \ln(x) = \dfrac{1}{2} \lim_{x \longrightarrow + \infty} \ln(x) = + \infty
Donc le terme 12ln(x)\dfrac{1}{2} \ln(x) est divergent lorsque xx tend vers ++\infty. Ceci implique que l'intégrale 1+1cos(2t)2tdt\int_1^{+\infty} \dfrac{1-\cos(2t)}{2t} \, dt est divergente.
En conséquence immédiate, d'après le théorème des comparaisons, l'intégrale 1+sin(t)tdt\int_1^{+\infty} \left\vert \dfrac{\sin(t)}{t} \right\vert \, dt est elle-même divergente.
On a donc démontrer que l'intégrale 1+sin(t)tdt\int_1^{+\infty} \left\vert \dfrac{\sin(t)}{t} \right\vert \, dt est divergente et que l'intégrale 1+sin(t)tdt\int_1^{+\infty} \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt est convergente.
En conclusion, l'intégrale 1+sin(t)tdt\int_1^{+\infty} \dfrac{\sin(t)}{t} \, dt est semi-convergente.

Signaler une erreur

Aide-nous à améliorer nos contenus en signalant les erreurs ou problèmes que tu penses avoir trouvés.

Connecte-toi ou crée un compte pour signaler une erreur.