Fonctions trigonométriques

Exercices types : 11ère partie - Exercice 2

20 min
40
Soit la fonction ff définie sur l'intervalle I=[π2;π2]I=\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right] par f(x)=sin(x)sin2(x)f\left(x\right)=\sin \left(x\right)-\sin ^{2} \left(x\right) .
Question 1

Etudier le signe de la fonction ff définie sur l'intervalle I=[π2;π2]I=\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right] . Pensez à factoriser ff :)

Correction
Commençons par factoriser ff.
Pour tout réel x[π2;π2]x\in \left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right], on a f(x)=sin(x)(1sin(x))f\left(x\right)=\sin \left(x\right)\left(1-\sin \left(x\right)\right)
Pour tout réel x[π2;π2]x\in \left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right]
1sin(x)1-1\le \sin \left(x\right)\le 1 équivaut successivement
1sin(x)1-1\le -\sin \left(x\right)\le 1
01sin(x)20\le 1-\sin \left(x\right)\le 2
Il en résulte que le signe de f(x)f\left(x\right) est celui de sin(x)\sin \left(x\right).
Or si x[π2;0]x\in \left[-\frac{\pi }{2} ;0\right] alors sin(x)0\sin \left(x\right)\le 0 et si x[0;π2]x\in \left[0;\frac{\pi }{2} \right] alors sin(x)0\sin \left(x\right)\ge 0.
On en déduit donc le tableau de signe de ff :
Question 2

Calculer f(x)f'\left(x\right) puis déterminer les variations de la fonction ffdéfinie sur l'intervalle I=[π2;π2]I=\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right].

Correction

Pour la dérivée de sin2(x)\sin ^{2} \left(x\right), on utilise la forme (un)=n×u×un1\left(u^{n} \right)^{'} =n\times u'\times u^{n-1} .
ff est dérivable sur [π2;π2]\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right] et pour tout x[π2;π2]x\in \left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right], on a :
f(x)=cos(x)2sin(x)cos(x).f'\left(x\right)=\cos \left(x\right)-2\sin \left(x\right)\cos \left(x\right).
On factorise par cos(x)\cos \left(x\right), d'où :
f(x)=cos(x)(12sin(x))f'\left(x\right)=\cos \left(x\right)\left(1-2\sin \left(x\right)\right)

Pour tout x[π2;π2]x\in \left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right], cos(x)0\cos \left(x\right)\ge 0 donc le signe de f(x)f'\left(x\right) est celui de 12sin(x)1-2\sin \left(x\right).
Pour l'étude du signe de (12sin(x))(1-2\sin \left(x\right)), on commence par résoudre (12sin(x))=0(1-2\sin \left(x\right))=0 sur [π2;π2]\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right]
(12sin(x))=0sin(x)=12.(1-2\sin \left(x\right))=0\Leftrightarrow \sin \left(x\right)=\frac{1}{2} .
Or sin(π6)=12\sin \left(\frac{\pi }{6} \right)=\frac{1}{2} , ainsi sin(x)=sin(π6)\sin \left(x\right)=\sin \left(\frac{\pi }{6} \right)
sin(x)=sin(π6){x=π6+2kπoux=ππ6+2kπ\sin \left(x\right)=\sin \left(\frac{\pi }{6} \right)\Leftrightarrow \left\{\begin{array}{ccc} {x} & {=} & {\frac{\pi }{6} +2k\pi } \\ {} & {{\text{ou}}} & {} \\ {x} & {=} & {\pi -\frac{\pi }{6} +2k\pi } \end{array}\right. avec kRk\in \mathbb{R}.
Ainsi : sin(x)=sin(π6){x=π6+2kπoux=5π6+2kπ\sin \left(x\right)=\sin \left(\frac{\pi }{6} \right)\Leftrightarrow \left\{\begin{array}{ccc} {x} & {=} & {\frac{\pi }{6} +2k\pi } \\ {} & {{\text{ou}}} & {} \\ {x} & {=} & {\frac{5\pi }{6} +2k\pi } \end{array}\right.
Donc la solution sur [π2;π2]\left[-\frac{\pi }{2} ;\frac{\pi }{2} \right] est S={π6}S=\left\{\frac{\pi }{6} \right\}
Maintenant, résolvons (12sin(x))0(1-2\sin \left(x\right)) \ge 0 afin de savoir sur quelle intervalle la dérivée est positive.
On représentera ensuite ces informations dans un cercle trigonométrique.
(12sin(x))0sin(x)12(1-2\sin \left(x\right)) \ge 0\Leftrightarrow \sin \left(x\right)\le \frac{1}{2}

Avec :
f(π2)=sin(π2)sin2(π2)f\left(\frac{-\pi }{2} \right)=\sin \left(\frac{-\pi }{2} \right)-\sin ^{2} \left(\frac{-\pi }{2} \right) d'où :
f(π2)=2f\left(\frac{-\pi }{2} \right)=-2

f(π6)=sin(π6)sin2(π6)f\left(\frac{\pi }{6} \right)=\sin \left(\frac{\pi }{6} \right)-\sin ^{2} \left(\frac{\pi }{6} \right) d'où f(π6)=14f\left(\frac{\pi }{6} \right)=\frac{1}{4}
f(π2)=sin(π2)sin2(π2)f\left(\frac{\pi }{2} \right)=\sin \left(\frac{\pi }{2} \right)-\sin ^{2} \left(\frac{\pi }{2} \right) d'où f(π2)=0f\left(\frac{\pi }{2} \right)=0