🔴  Lives #BAC2024

À partir du 12 mai, révise le bac avec nous sur YouTube tous les soirs à 19h30 ! Découvrir la chaîne →

Trigonométrie réciproque

Sujet 11 - Exercice 1

45 min
70
Soit nn un nombre entier naturel.
On pose :
Sn=k=0narctan(11+k+k2)S_n = \sum_{k=0}^n \arctan \left( \dfrac{1}{1+k+k^2} \right)
Question 1

Soit xx un nombre réel tel que x0x \geqslant 0.
Démontrer que :
arctan(11+x+x2)=arctan(1+x)arctan(x)\arctan \left( \dfrac{1}{1+x+x^2} \right) = \arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right) .
On rappelle que pour les deux réels xx et yy tels que xy1xy \neq 1 :
arctan(x)+arctan(y)=arctan(x+y1xy)+kπaveck={1sixy>1et(x;y)(R+)20sixy<11sixy>1et(x;y)(R)2{\color{red}{ \arctan(x) + \arctan(y) = \arctan\left( \dfrac{x + y}{1 - xy} \right) + k \pi \,\,\,\, \mathrm{avec} \,\, k = \left\lbrace \begin{array}{rcl} 1 & \mathrm{si} & xy > 1 \,\, \mathrm{et} \,\, (x\,;\,y) \in \big( \mathrm{R}^{+\star} \big)^2 \\ \\ 0 & \mathrm{si} & xy < 1 \\ \\ -1 & \mathrm{si} & xy > 1 \,\, \mathrm{et} \,\, (x\,;\,y) \in \big( \mathrm{R}^{-\star} \big)^2 \end{array} \right.}}

Correction
On rappelle que pour les deux réels xx et yy tels que xy1xy \neq 1 :
arctan(x)+arctan(y)=arctan(x+y1xy)+kπaveck={1sixy>1et(x;y)(R+)20sixy<11sixy>1et(x;y)(R)2{\color{red}{ \arctan(x) + \arctan(y) = \arctan\left( \dfrac{x + y}{1 - xy} \right) + k \pi \,\,\,\, \mathrm{avec} \,\, k = \left\lbrace \begin{array}{rcl} 1 & \mathrm{si} & xy > 1 \,\, \mathrm{et} \,\, (x\,;\,y) \in \big( \mathrm{R}^{+\star} \big)^2 \\ \\ 0 & \mathrm{si} & xy < 1 \\ \\ -1 & \mathrm{si} & xy > 1 \,\, \mathrm{et} \,\, (x\,;\,y) \in \big( \mathrm{R}^{-\star} \big)^2 \end{array} \right.}}
Dans le cadre de cet exercice, on a en se souvenant que la fonction arctan\arctan est impaire sur R\mathbb{R} :
arctan(1+x)arctan(x)=arctan(1+x)+arctan(x)\arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right) = \arctan \left( 1+x \right) + \arctan \left( -x \right)
On constate que :
xR+,x×(1+x)<0\forall x \in \mathbb{R}^+, \,\, -x \times (1+x) < 0
Ce qui implique que :
xR+,x×(1+x)<1\forall x \in \mathbb{R}^+, \,\, -x \times (1+x) < 1
Ceci implique que :
arctan(1+x)arctan(x)=arctan(1+x)+arctan(x)=arctan(x+1+x1(x)(1+x))\arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right) = \arctan \left( 1+x \right) + \arctan \left( -x \right) = \arctan \left( \dfrac{-x + 1 +x }{1 - (-x)(1+x)} \right)
Ce qui nous permet d'écrire que :
arctan(1+x)arctan(x)=arctan(1+x)+arctan(x)=arctan(11+x(1+x))\arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right) = \arctan \left( 1+x \right) + \arctan \left( -x \right) = \arctan \left( \dfrac{1}{1 + x(1+x)} \right)
Ce qui nous permet d'obtenir :
arctan(1+x)arctan(x)=arctan(1+x)+arctan(x)=arctan(11+x+x2)\arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right) = \arctan \left( 1+x \right) + \arctan \left( -x \right) = \arctan \left( \dfrac{1}{1 + x + x^2} \right)
On a donc bien démontré que :
xR+,arctan(11+x+x2)=arctan(1+x)arctan(x)\forall x \in \mathbb{R}^+, \,\,\arctan \left( \dfrac{1}{1+x+x^2} \right) = \arctan \left( 1+x \right) - \arctan \left( x \right)
Question 2

Déterminer la valeur de SnS_n.

Correction
On a :
Sn=k=0narctan(11+k+k2)S_n = \sum_{k=0}^n \arctan \left( \dfrac{1}{1+k+k^2} \right)
En faisant usage de la question précédente, on peut écrire que :
Sn=k=0n(arctan(1+k)arctan(k))S_n = \sum_{k=0}^n \left( \arctan \left( 1 + k \right) - \arctan \left( k \right) \right)
En écrivant les termes de cette somme SnS_n on obtient :
Sn=arctan(1)arctan(0)+arctan(2)arctan(1)++arctan(n)arctan(n1)+arctan(n+1)arctan(n)S_n = \arctan(1) - \arctan(0) + \arctan(2) - \arctan(1) + \cdots + \arctan(n) - \arctan(n-1) + \arctan(n+1) - \arctan(n)
Après avoir effectué toutes les simplifications il reste :
Sn=arctan(0)+arctan(n+1)S_n = - \arctan(0) + \arctan(n+1)
Or, on sait que arctan(0)=0\arctan(0) = 0 d'où :
Sn=0+arctan(n+1)S_n = - 0 + \arctan(n+1)
Finalement :
Sn=k=0narctan(11+k+k2)=arctan(n+1)S_n = \sum_{k=0}^n \arctan \left( \dfrac{1}{1+k+k^2} \right) = \arctan(n+1)
Question 3

Déterminer la limite \ell suivante :
=limn+Sn\ell = \lim_{n \longrightarrow + \infty} S_n

Correction
On a :
=limn+Sn=limx+arctan(x)=π2\ell = \lim_{n \, \longrightarrow \, + \infty} S_n = \lim_{x \, \longrightarrow \, + \infty} \arctan(x) = \dfrac{\pi}{2}
Donc :
limn+k=0narctan(11+k+k2)=π2\lim_{n \, \longrightarrow \, + \infty} \sum_{k=0}^n \arctan \left( \dfrac{1}{1+k+k^2} \right) = \dfrac{\pi}{2}